Wat is lijkvocht?
Frisse Kater B.V. | 10+ Jaar Ervaring | 085 06 08 777
Lijkvocht. We gebruiken het woord al jaren in onze blog-artikelen, video’s en columns. Maar wat is het eigenlijk? Lijkvocht, ook bekend als postmortaal vocht, is het mengsel van vloeistoffen dat gedurende het ontbindingsproces uit het menselijk lichaam loopt.
Er zijn vijf stadia van lichamelijke ontbinding, en zowel het klimaat als de aanwezigheid van insecten spelen een belangrijke rol in de snelheid van dit proces. In tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten, kunnen extreme temperaturen de ontbinding juist vertragen. Over het algemeen versnelt warmte alle biologische en chemische processen; kou vertraagt ze. Echter, bij te veel warmte kan het lichaam te ‘droog’ worden om maden te ondersteunen. Regen vertraagt het proces ook, omdat het insecten op afstand houdt.
Hiernaast zijn er talloze andere scenario’s en variabelen die de snelheid van lichaamsontbinding kunnen veranderen. In dit artikel houden we het bij de basis en bespreken we enkel de algemene stadia.
Stadium 1: Vers (ongeveer 0-12 uur na overlijden)
In de eerste uren na een overlijden vertoont het lichaam geen zichtbare tekenen van ontbinding. Er gebeurt van binnen echter wel van alles. Vier belangrijke zaken vinden plaats tijdens het verse stadium: livor mortis, algor mortis, rigor mortis en autolyse (celdood).
Algor mortis, oftewel het afkoelen van het lichaam, begint direct na overlijden. Meestal daalt de lichaamstemperatuur met twee graden per uur totdat deze de temperatuur van de omgeving bereikt. In de eerste uren na overlijden treedt ook livor mortis op – oftewel het samenklonteren van bloed in bepaalde delen van het lichaam. Door de zwaartekracht zal het bloed zich ophopen in het deel van je lichaam dat het dichtst bij de grond ligt. Livor mortis zal ongeveer acht uur na overlijden voltooid zijn.
Tijdens al deze mortis-acties vindt ook rigor mortis (spierstijfheid) plaats. Kleinere spieren — zoals de gezichtsspieren — verstijven sneller dan grotere spieren. Omdat het hart stopt met pompen, kunnen spiercellen in het lichaam geen zuurstof meer ontvangen. Als gevolg hiervan kunnen calciumionen niet meer uit de spieren worden gepompt, wat aanzienlijke stijfheid in het lichaam veroorzaakt. Rigor mortis verschijnt meestal binnen twee tot vier uur na overlijden en bereikt een piek rond twaalf uur na overlijden, waarna de spieren weer beginnen te ontspannen. Uiteindelijk zorgt weefselverval en ontbinding ervoor dat de spieren losser worden en het lichaam zich ontspant.
Autolyse – of celdood – vindt ook plaats tijdens dit stadium. Echter wordt dit prominenter in het volgende stadium.
Stadium 2: Vroege ontbinding
Tijdens deze fase begint de huid van kleur te veranderen (variërend van groen naar grijs naar bruin) en treedt er iets op dat ‘marmering’ wordt genoemd. Gassen verspreiden zich door de vloedvaten, waardoor de huid eruitziet als marmer. Dit is ook de fase waarin vliegen het lichaam beginnen te koloniseren en hun eitjes leggen. Een stoffelijk overschot is de perfecte plek voor vliegen om hun jongen groot te brengen. De openingen van het lichaam bieden een vochtige omgeving voor maden om uit te komen. Zodra ze uitkomen, beginnen ze het vlees en weefsel af te breken en te consumeren.
Dankzij een proces dat verrotting wordt genoemd, begint het lichaam in deze fase ook te ruiken en op te zwellen. Verrotting triggert het afbreken van weefsels (door bacteriën, schimmels en protozoa). Het bijproduct van verrotting zorgt voor de ontwikkeling van gas, wat ervoor zorgt dat het lichaam gaat ruiken, opzwellen, blaren vormt en zich vult met vloeistof. Dit is het meest merkbaar in het gezicht, waar de gassen tegen de ogen en tong drukken, waardoor ze uit het lichaam gaan steken.
Verrotting zet ook een proces in gang dat ervoor zorgt dat de huid gaat loslaten. Omdat de cellen sterven en weefsels afbreken, begint het haar uit te vallen, zakken nagels dieper in de vingers, en begint de huid te blaren, zoals bij een ernstige zonnebrand. Deze blaren vullen zich, zoals blaren dat doen, met vloeistof en lopen vervolgens leeg, waardoor het lichaam achterblijft met een overschot aan vloeistoffen.
Vervolgens blijft er een zeer opgezwollen lichaam over, gevuld met allerlei gassen en vloeistoffen … het lichaam heeft echter maar zoveel ruimte, en de gassen en vloeistoffen moeten ergens heen. De vloeistoffen die door verrotting zijn gevormd, sijpelen uit de mond, ogen en andere openingen, terwijl de weefsels van het lichaam afbreken en terugtrekken, waardoor al het opgehoopte gas ook vrijkomt. Het lichaam loopt leeg (i.e. lijkvocht) waarna het derde stadium begint.
Stadium 3: Gevorderde ontbinding
In het derde stadium is het lichaam al grotendeels ontbonden. De huid begint duidelijk door te zakken, en de activiteit van maden wordt tijdens deze periode erg intensief. Ook komen de botten bloot te liggen door alle maden-activiteit. Vleesmaden zijn kieskeurige eters, over het algemeen zijn slagaders, aders en zenuwscheden te taai voor hen. Ze zijn ook niet dol op vetten en kunnen die laten liggen. Zodra de maden hun deel van de weefsels hebben opgegeten, verlaten ze het lichaam en komen we in het volgende stadium terecht.
Stadium 4: Skeletvorming
Tegen deze tijd zijn de meeste weefsels van het lichaam vergaan en opgegeten door insecten. Het skelet is echter nog vettig door de resterende zachte weefsels en lichaamsvloeistoffen uit de eerdere stadia.
Na verloop van tijd zullen deze weefsels hun vocht verliezen, uitdrogen, brokkelig worden en verder afbreken. Uiteindelijk zal het skelet volledig bloot komen te liggen, vrij van weefsels en vloeistoffen. Dit proces kan meerdere jaren duren. Wanneer de botten volledig droog zijn, wordt deze fase als officieel beëindigd beschouwd.
Stadium 5: Ontbinding van het skelet
In het laatste stadium zijn alle weefsels en vloeistoffen verdwenen, en is het skelet volledig droog. Afhankelijk van de omstandigheden kunnen botten verbleken door blootstelling aan de zon of volledig beschadigd raken door aaseters.
Botten zullen uiteindelijk vergaan — maar dat is afhankelijk van een breed scala aan factoren. Botten kunnen duizenden jaren meegaan in een droog klimaat. Omdat er eindeloos veel variabelen zijn, is het moeilijk om een exact getal te geven.
(Like ons op Facebook en deel s.v.p. dit artikel via social media zodat je anderen hiermee kunt informeren.)
Over Frisse Kater B.V.
FRISSE KATER is opgericht in september 2014 en gespecialiseerd in het reinigen van extreme & uitzonderlijke situaties. Wij opereren landelijk en zijn 24/7, 365 dagen per jaar inzetbaar. De resultaten van ons werk zijn meer dan indrukwekkend. In tegenstelling tot andere reinigingsbedrijven houden wij ons (bijna) uitsluitend bezig met de reiniging van extreme & uitzonderlijke situaties. Hierin zijn wij beslist uniek in Nederland. Door deze specialisatie kunnen wij onze klanten compleet ontzorgen, en de persoonlijke aandacht geven die zij verdienen. Onze dienstverlening is altijd persoonlijk, met een ongeëvenaarde standaard van kwaliteit en service.