Duurzaam schoonmaken is ontzettend belangrijk. We komen dagelijks in contact met een grote verscheidenheid aan schoonmaakmiddelen, zonder te weten hoe schadelijk deze nou echt zijn voor onze gezondheid en het milieu. Bij het kiezen van schoonmaakproducten is het dan ook belangrijk om zowel de gezondheid als milieu risico’s te overwegen. Bijvoorbeeld, een afvoer ontstopper kan zeer gevaarlijk zijn maar weinig effect hebben op het milieu nadat deze verdwenen is in de afvoer. Een afwasmiddel met fosfaat vormt misschien weinig gevaar voor de gebruiker, maar kan waterkwaliteitsproblemen veroorzaken wanneer deze eenmaal in de afvoer verdwijnt. De beste producten zijn dan ook niet alleen veilig in gebruik, maar ook veilig voor het milieu.
Duurzaam schoonmaken: Gezondheidsrisico’s
Vergiftiging
Schoonmaakproducten spelen vaker dan we denken een rol in huishoudelijke vergiftigingen, voornamelijk doordat deze bewaard worden op plekken waar jonge kinderen gemakkelijk bij kunnen. Tevens is het ook zo dat sommige schoonmaakproduct verpakkingen sterk op die van bepaalde voedselproducten lijken. Dit maakt het extra verleidelijk voor jonge kinderen om er een slokje uit te nemen. Alhoewel niet alle schoonmaakproducten dodelijk zijn wanneer deze ingeslikt worden, zijn sommige wel zeer gevaarlijk – zoals afvoer ontstoppers of vlekkenverwijderaars – en kunnen ernstige schade toebrengen.
Het hoge aantal vergiftigingsincidenten waar schoonmaakproducten bij zijn betrokken betekent niet dat de desbetreffende producten perse giftiger zijn dan andere huishoudelijke producten. De oorzaak hiervoor ligt eerder bij het feit dat schoonmaakproducten vaker ingeslikt worden. Belangrijk dus om de minst chemische producten te kiezen, en deze altijd op een plek te bewaren waar kinderen niet bij kunnen.
Drie producten die je beter kan vermijden
De drie meest gevaarlijke schoonmaakproducten die een gemiddeld huishouden bezit zijn waarschijnlijk afvoer ontstoppers, oven reinigers, en toiletreinigers op zuurbasis. Deze producten zijn dan ook vaak gelabeld met het etiket ‘GEVAARLIJK. Bijtend.’ Bijtende producten kunnen de huid en ogen ernstig verbranden. Als deze per ongeluk worden ingeslikt kunnen ze leiden tot interne verbrandingen. Tevens reageren bijtende producten vaak zeer agressief wanneer deze gemixt worden met andere producten. Alhoewel het merendeel van schoonmaakproducten huid en oog irritatie veroorzaken, zijn het enkel bijtende producten die verbrandingen kunnen veroorzaken. We zien zelf dan ook geen reden waarom iemand bijtende producten in huis moet hebben, aangezien er gewoonweg veiligere alternatieven voor deze producten zijn.
De omgevallen fles bleekmiddel in het toilet maakte het lastig om adem te halen.
Verstik niet
Tevens zeer gevaarlijk, wanneer deze per ongeluk worden ingeslikt, zijn producten die oplosmiddelen bevatten. De meeste producten op oplosmiddel-basis zijn geen schoonmaakmiddelen – benzine, kerosine, aanmaakvloeistof, verfverwijderaars en dergelijke. Enkele schoonmaakproducten zijn wel op oplosmiddel-basis zoals: sommige soorten meubel lak, vlekkenverwijderaars, en sommige soorten metaal lak. Deze producten zijn dan ook gelabeld met: ’GEVAAR. Schadelijk of fataal wanneer deze wordt ingeslikt.’
Als een product op oplosmiddel-basis wordt ingeslikt, kan deze opgezogen worden door de longen, waarna het de long oppervlakte bedekt en een longontsteking-achtige aandoening veroorzaakt welke fataal kan zijn. Het veiligere alternatief is, indien mogelijk, om producten op basis van oplosmiddelen te vervangen met producten op waterbasis.
Bleek en ammoniak moeten nooit gemixt worden
Een van de meest voorkomende ongelukken thuis is het mixen van producten die bleek bevatten met producten die ammoniak bevatten. Wanneer dit gebeurt wordt er een chemische reactie gerecreëerd, waarbij er chloramine gas ontstaat. Chloramine gas is zwaar irriterend voor de longen, en kan leiden tot hoesten en verstikking. Chlorine gas kan ook gecreëerd worden wanneer bleek wordt gemixt met een product op zuur-basis. De meeste toiletreinigers zijn op zuur-basis.
De meest voorkomende huishoudelijke chemicaliën die bleek of ammoniak bevatten zijn chloorbleekmiddel en huishoudelijke ammoniak. Chlorine bleek kan ook gevonden worden in consumentenwasmiddelen voor vaatwasmachines, vlekkenverwijderingsmiddelen, en sommige bad en toiletreinigers. Ammoniak wordt vaak gevonden in glasreinigers, metaal reinigers, en afwasmiddel. Check altijd het label van een product voordat je dit met een ander product mengt. Er zijn tevens genoeg effectieve schoonmaakmiddelen die geen bleek of ammoniak bevatten.
Comfortabel ademhalen
Producten die bleek of ammoniak bevatten zijn vaak herkenbaar door hun sterke onaangename geur. Bleek en ammoniak zijn tevens zeer irriterend voor de luchtwegen. Deze producten kunnen dan ook beter niet gebruikt worden door mensen met astma, of chronische long of hart problemen. Soms maskeren fabrikanten de sterke geur met een frisse citroen of munt geur. Dit is echter minder goed voor de consument, omdat de onaangename geur juist een indicator is dat het product schadelijk is voor de luchtwegen.
Ook schadelijk om in te ademen zijn vlekkenverwijderaars op basis van oplosmiddelen. Wanneer deze worden gebruikt in slecht geventileerde ruimtes kan dit tot gezondheidsproblemen leiden, en het verslechteren van de luchtkwaliteit binnenhuis.
Milieu risico’s
Fosfaten
Fosfaten zijn mineralen die worden gebruik om water te verzachten. Alhoewel fosfaten zeer effectieve reinigers zijn, functioneren ze ook als meststof. Wanneer schoonmaakproducten door de gootsteen worden gespoeld, kunnen fosfaten uiteindelijk terecht komen in rivieren, meren, of oceanen. Met name in rivieren en meren kan dit tot problemen leiden, aangezien fosfaten in het water ervoor zorgen dat algen in een rap tempo groeien, met als gevolg dat het water vervuild raakt.
Fosfaten kunnen verwijderd worden uit afvalwater door speciale chemicaliën aan het water toe te voegen, echter is dit een tamelijk prijzig proces. In sommige schoonmaakproducten is het gebruik van fosfaten dan ook verboden, zoals wasmiddel. Dit is echter nog niet het geval voor alle schoonmaakproducten.
Ingrediënten op petroleum basis
Een hoofdingrediënt in schoonmaakproducten zijn detergentia, deze worden de oppervlakte-actieve stoffen genoemd. De meeste oppervlakte-actieve stoffen zijn op petroleum basis. Sommige producten adverteren dat hun producten gemaakt zijn van kokosolie of andere plantaardige oliën. Alhoewel het mogelijk is om sommige oppervlakte-actieve stoffen zonder petroleum te maken, zijn de meeste oppervlakte-actieve stoffen, zelfs als ze claimen gemaakt te zijn van plantaardige bronnen, minstens voor een gedeelte op petroleum basis. Het voornaamste voordeel van plantaardige oliën is dat deze hernieuwbare bronnen zijn. Petroleum is een beperkte bron, en diens extractie en raffinage zorgt tevens voor allerlei soorten vervuiling.
Biologische afbreekbaarheid
Vele ingrediënten in schoonmaakproducten zijn giftig voor vissen en andere dieren die in het water leven. Wanneer je een schoonmaakproduct gebruikt en het residu door de wasbak spoelt zouden de meeste ingrediënten in onschadelijke substanties af moeten breken tijdens het afvalbehandelingsproces. Hedendaags zijn de meeste moderne schoonmaakproducten zo ontworpen dat zij redelijk snel biologisch afgebroken kunnen worden. Maar, zijn producten die geadverteerd worden als biologisch afbreekbaar werkelijk beter voor het milieu dan producten die geen soortgelijke claim maken? Waarschijnlijk niet, en er is niet echt een betrouwbare manier voor jou als consument om de biologische afbreekbaarheid van een product te beoordelen.
Oppervlakte-actieve stoffen die gemaakt worden van plantaardige oliën zijn niet perse beter biologische afbreekbaar dan stoffen die gemaakt worden van petroleum. Maar, er is wel één type oppervlakte-actieve stof op petroleum-basis die een tamelijk armoedige biologische afbreekbaarheid heeft. Deze stof wordt nonylfenol ethoxylaat genoemd. Je zal dit ingrediënt bijna nooit op de ingrediënten lijst zien staan, zelfs als het wel aanwezig is in het product. Maar, mocht je dit ingrediënt wel vernoemd zien staan, dan is het beter om het product te vermijden. Nonylfenol ethoxylaten en zijn verwanten octylfenol ethoxylaten, worden wijdverspreid gebruikt in haarverf, shampoos, en haar styling producten. Ze worden vaak geïdentificeerd als nonylfenol of octylfenol.
Het probleem met chloor
Het gebruik van chlorine verbindingen in consumenten producten weegt vaak niet op tegen het risico. Vooral gevaarlijk zijn de organische chloorverbindingen. Maar gelukkig kunnen deze tegenwoordig in weinig huishoudelijke schoonmaakproducten gevonden worden. De meeste huishoudelijke schoonmaakproducten bevatten wel chloorbleekmiddel. Chloorbleekmiddel, of natriumhypochloriet, is schadelijk doordat het reactief is en irritatie kan veroorzaken aan de longen en ogen. Producten die chloorbleekmiddel bevatten hebben vaak sporen van organische chloorverbindingen die kanker in dieren veroorzaken en waarschijnlijk ook bij mensen. Kleine hoeveelheden van organische chloorverbindingen worden ook gevormd wanneer chloorbleekmiddel gebruikt wordt, alhoewel het meeste ervan wel afbreekt.
Moet je chloorbleekmiddel nu compleet opgeven? Nee, niet perse. Maar verantwoordelijk gebruik van bleek betekent dat het product zo min mogelijk gebruikt zou moeten worden. Er zijn tevens ook andere bleekmiddelen beschikbaar die minder schadelijk zijn, echter kunnen dezen niet gebruikt worden om te desinfecteren.
Veiliger inkopen
Labels lezen
Je kan zeer veel aflezen over de schadelijkheid van een schoonmaakproduct op het productlabel. Labels die woorden bevatten zoals, PAS OP, WAARSCHUWING, of GEVAAR moeten dan ook dienen als een ‘let op signaal’. Gewoonlijk zijn labels met de woorden GEVAAR of GIFTIG het meest gevaarlijk. Labels met PAS op of WAARSCHUWING zijn middelmatig-schadelijk. Producten zonder signaal woorden kunnen over het algemeen gezien worden als ongevaarlijk. Dit betekent echter niet dat zij compleet vrij zijn van schadelijke chemische ingrediënten, echter zijn de hoeveelheden in deze producten vaak zo laag dat ze geen problemen zouden moeten opleveren voor de gezondheid.
LEES OOK: SCHOONMAKEN: KUNST OF WETENSCHAP?
De meeste schoonmaakproducten zullen iets in de richting van PAS OP bevatten in de omschrijving omdat ze de huid of ogen kunnen irriteren. Het GEVAAR label wordt gewoonlijk in een aantal welbekende producten gevonden zoals afvoerreinigers, metaalreinigers, ovenreinigers, toiletreinigers, roestverwijderaars, meubellak en enkele andere producten op oplosmiddel-basis.
Naast het signaal woord zal er vaak ook een omschrijving staan van het gevaar, zoals ‘veroorzaakt verbranding bij contact,’ ‘dampen schadelijk,’ of ‘extreem brandbaar.’ Het is dan ook aan te raden om zulke zinnen te leren herkennen en deze serieus te nemen. Vaak staat er ook omschreven hoe het product gebruikt dient te worden. Deze informatie kan helpen bij het voorkomen van gezondheidsproblemen of schade.
Alternatieven
Er zijn ook minder schadelijke alternatieven voor de meeste schoonmaakproducten. Vaak kunnen deze gewoon gevonden worden in de supermarkt. Je kan er ook altijd voor kiezen om je eigen schoonmaakproducten te maken van bekende ingrediënten zoals azijn, baking soda en zout. Bij het mixen van ingrediënten om je eigen schoonmaakproducten te creëren is het wel aan te raden om recepten te vermijden met gevaarlijke ingrediënten zoals bleek, ammoniak, alcohol, terpentine, etc. Mix ook nooit producten die chloorbleekmiddel en ammoniak bevatten, of chloorbleekmiddel en sterke zuren.
Groene producten
In de afgelopen jaren is er een steeds sterkere trend ontstaan in het marketen van de milieuvriendelijke aspecten van schoonmaakproducten. In deze advertenties wordt er vaak geclaimd dat de producten niet-giftig zijn, veilig voor het milieu of milieuvriendelijk, recyclebaar , biologisch afbreekbaar, of al het voorgenoemde. Deze claims kunnen waar zijn, maar soms ook niet. Het is namelijk zo dat de productie van deze producten ook een druk uitoefent op het milieu. De beste producten zijn dan ook degenen die van begin tot eind het milieu zo min mogelijk belasten.
Wees dan ook sceptisch tijdens het winkelen. Zoek naar producten met specifieke claims in plaats van algemene claims. Bijvoorbeeld, ‘100% biologisch afbreekbaar in 24-uur’ biedt meer betekenis dan enkel ‘biologisch afbreekbaar.’ ‘Bevat geen fosfaten’ is meer specifiek dan ‘milieuvriendelijk.’ Als het product te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat waarschijnlijk ook zo. Let tevens ook op tegenstrijdige claims.
Als het product ‘niet-giftig’ vermeldt op één kant en ‘dampen schadelijk’ op de andere kant, dan klopt er iets niet. Wees vooral huiverig voor verkopers die claimen dat hun product zo veilig is dat het zelfs gedronken kan worden. Naast het feit dat het drinken van schoonmaakproducten nooit aangeraden is, betekent de lage orale giftigheid van een product niet dat het compleet onschadelijk is. Er is namelijk niet zoiets als een ‘non-giftig’ product. Elke chemische stof is giftig wanneer je er te veel van inslikt. Er zijn echter wel richtlijnen voor de giftigheid, algemeen gesproken wordt een product als giftig gezien wanneer de dodelijke dosis groter is dan 5 gram per kilogram van lichaamsgewicht. Dat is ongeveer 28 gram voor een kind van 11 kg en 340 gram voor een volwassene van 68 kg. Je begrijpt nu waarschijnlijk waarom er altijd geadviseerd wordt om schoonmaakproducten uit de buurt van kinderen te bewaren, 28 gram is namelijk bar weinig.
(Like ons op Facebook en deel s.v.p. dit artikel via social media zodat je anderen hiermee kunt informeren.)
Over Schoonmaakbedrijf Frisse Kater
FRISSE KATER is opgericht in september 2014 en gespecialiseerd in het reinigen van extreme & uitzonderlijke situaties. Wij opereren landelijk en zijn 24/7, 365 dagen per jaar inzetbaar. De resultaten van ons werk zijn meer dan indrukwekkend. In tegenstelling tot andere reinigingsbedrijven houden wij ons (bijna) uitsluitend bezig met de reiniging van extreme & uitzonderlijke situaties. Hierin zijn wij beslist uniek in Nederland. Door deze specialisatie kunnen wij onze klanten compleet ontzorgen, en de persoonlijke aandacht geven die zij verdienen. Onze dienstverlening is altijd persoonlijk, met een ongeëvenaarde standaard van kwaliteit en service.